سیر تحول مذهب در هندوستان

 

شبه جزیره هند - یکی از سه شبه جزیره حاضر در قاره « آسیا » - در جنوب این قاره، واقع شده است. در قاعده این کشور مثلث شکل - شمال کشور هند - رشته کوه « هیمالیا » قرار دارد که بلندترین قلل جهان را در خود، جای داده است. بلندترین قله این رشته کوه « اورست » با 8،848 متر ارتفاع، می باشد. در رأس این کشور، در منتهی الیه جنوب، دماغه « کامرون »، واقع است.

از نظر آب و هوائی؛ صرفنظر از قسمت ناچیز کوهستانی شمالی آن که در بالای مدار « رأس السرطان »، قرار داشته و طبیعتا دارای آب و هوای معتدل شمالیست، قسمت اعظم آن را - واقع در بخش جنوبی این مدار- منطقه گرمسیری تشکیل می دهد. بنابراین، می توان آن را جزء ممالک گرمسیر جهان، به حساب آورد. در مورد این کشور، به جهت تنوع محصولات و حیوانات، فراوانی جمعیت - با 1،252،000،000 نفر جمعیت در سال 2015 میلادی - وسعت و منابع زیرزمینی متنوع، اصطلاح « شبه قاره » نیز، به کار گرفته می شود. پستی و بلندیهای موجود در این سرزمین، حکایت از تغییرات عظیمی، دارد که در سطح کره زمین، رخ داده که نه تنها، تحولات جوی و تغییر در محصولات و حیوانات این منطقه را در پی داشته؛ بلکه در نحوه تفکر و تمدن مردم این کشور نیز، بی تأثیر نبوده است.

از نظر اوضاع طبیعی، هندوستان به چهار منطقه، تقسیم بندی می شود: 1- دیوار کوهستانی در شمال این کشور که همان رشته کوه مرتفع و طویل « هیمالیا »ست. 2- دشت رسوبی که در جنوب دیوار کوهستانی و بالای دشت « دکن »، قرار گرفته و حوزه رودهای مهم « سند » و « گنگ » و منشعبات آن دو را تشکیل داده و محل ظهور تمدنهای مهم و تأثیرگذار - هم در هند و هم در کشورهای دوردست - بوده است. 3- دشت یا فلات « دکن » در جنوب دشت رسوبی که توسط دو رشته کوه - رشته کوه « خط ویندهیا » و سلسله « ست پورا » و کوههای « مهادئو » و « مایکال » - از دشت رسوبی، جدا می شود. این دو رشته کوه از آن جهت که مانع بزرگی برای پیشرفت « آریائی »ها، بوده اند، در تاریخ هندوستان، دارای اهمیت می باشند. 4- نوارهای ساحلی شرقی و غربی این شبه جزیره.

مردم هند مخلوطی از نژادهای مختلفند که عبارتند از: نژاد « حبشی » ( قدیمیترین نژاد )، نژاد « جنوبی » یا « اوسترالوید »، نژاد « مغولی » و نژاد « قفقازی » یا « کوه قافی » ( یکی از دسته های این نژاد را ایرانیها تشکیل می دهند ). همانطور که سکنه فعلی شبه جزیره هند نتیجه اختلاط نژادهای گوناگون می باشند که در دوره های مختلف، به این سرزمین، رفته یا تاخته اند، مذهب « هندو » نیز، حاصل ترکیب این آئین و اعتقادات اقوام مختلف می باشد. این آئین نیز، همانند هر آن چه که در این دنیاست، تغییرات گسترده ای را پشت سر گذاشته که حاصل تفکر دانایان زمانه بوده و پس از طی مراحل « چندخدائی »، به « وحدت وجود » و « یگانه پرستی »، رسیده است و اکنون، الهه هائی را که در گذشته، به شکل خدایان متعدد، مورد پرستش، قرار می دادند جلوه هائی از قدرت پروردگار یکتا، می پندارند که به صورتهای گوناگون، ظهور یافته اند.