حقوق تطبیقی

 

حقوق تطبیقی شاخه ای مستقل از دانش حقوق است که با روش مخصوص « مقایسه ای - سنجشی - گزینشی » به مطالعه حقوق می پردازد و اهداف چندگانه زیر را دارد: 1- اصلاح قانون ملی 2- کمک به دادگاههای داخلی در اجرای قانون خارجی 3- کمک به دادگاهها و مراجع رسیدگی بین المللی 4- کمک به انجام توسعه تجارت بین المللی 5- کمک به ثبات و گسترش روابط بین دولتها 6- مبنا قرار گرفتن برای طبقه بندی نظامهای حقوقی. 

حقوق بین الملل

 

حقوق بین الملل به دو شاخه عمومی و خصوصی تقسیم می شود که اولی را می توان به عنوان رشته ای از علم حقوق و آن دسته از قواعد حقوقی دانست که از روابط بین المللی دولتها، سازمانهای بین المللی، شرکتها و افراد - از آن نظر که به حاکمیت مربوط می شوند - بحث می کند و موضوعهای آن عبارتند از: کلیات، منابع حقوق بین الملل، اشخاص حقوق بین الملل، حقوق سازمانهای بین المللی، حل مسالمت آمیز اختلافهای بین المللی، حقوق دریاها و حقوق هوا و فضا. اما حقوق بین الملل خصوصی رشته ای از علم حقوق است که روابط خصوصی افراد را در سطح زندگی بین المللی، تنظیم می کند. موضوعات حقوق بین الملل خصوصی عبارتند از: تابعیت، اقامتگاه، وضعیت بیگانگان، تعارض قوانین و تعارض دادگاهها. 

حقوق هوایی

 

حقوق هوایی به شدت همانند حقوق دریایی است؛ جز آنکه موضوع آن هواپیما و حمل و نقل هوایی می باشد و به همین دلیل، قواعد آن برخلاف قواعد دریایی، کاملا جدید است. حقوق هوایی که از قواعد مربوط به حمل و نقل بار و مسافر در دو سطح ملی و بین المللی بحث می کند نباید با حقوق فضا یا حقوق فضایی اشتباه گرفته شود که از حاکمیت دولتها بر فضای سرزمین خود، قواعد ورود، عبور و خروج از این فضا و نیز از فضای ماورای جو بحث می کند و شاخه ای از حقوق بین المللی عمومی است. 

حقوق دریایی

 

موضوع حقوق دریایی کشتی، تجارت و حمل و نقل دریایی است و در آن، موضوعات گوناگونی؛ از قبیل تابعیت کشتی، مالکیت کشتی، اجاره یا رهن کشتی، حمل و نقل دریایی، حقوق ممتازه، خسارات مشترک، تصادفات دریایی، نجات در دریا، مسئولیت فرمانده، کارکنان و مالکان کشتی، محاکم دریایی و ...، مورد بحث قرار می گیرد. آن جدا از حقوق دریاهاست که از حقوق بین المللی است و از حق حاکمیت دولتها بر آبهای ساحلی و منابع کف این بخش از دریا و وضع حقوقی دریاهای آزاد گفتگو می کند و ارتباطی به مقررات تجارت دریایی ندارد. منبع حقوق دریایی ایران قانونی است که در 2 آبان 1343 هجری شمسی، در 194 ماده به تصویب رسید. 

حقوق تجارت

 

حقوق تجارت قواعدی است که بر روابط تاجران و اعمال تجاری حکومت می کند و تنها منحصر به تاجران نمی شود و اعمال تجاری غیرتاجران را نیز در برمی گیرد. چهار موضوع اصلی آن عبارتند از تاجر و معاملات تجاری، شرکتهای تجاری، اسناد تجاری و ورشکستگی. مهمترین منبع حقوق تجارت ایران قانون تجارت مصوب 13 اردیبهشت 1310 هجری شمسی مشتمل بر 600 ماده در 16 باب و لایحه اصلاحی اسفند 1347 هجری شمسی مشتمل بر 300 ماده می باشد. در گذشته، آن را بخشی از حقوق مدنی می دانستند؛ اما به دلایلی، از دل حقوق مدنی سر برآورد و به حقوق عمومی یا دست کم، به حقوق مختلط پیوست.