شاخه های مختلف علم حقوق

 

علم حقوق به شاخه های مختلفی تقسیم می شود که مهمترین و نخستین مبنای این تقسیم بندی بر اساس انواع قواعد حقوقی موجود می باشد. این تقسیم بندی بر اساس نظریه مشهوری است که تمایز علوم را از یکدیگر بر مبنای تمایز موضوعات آنها می داند. بر این اساس، حقوق در کلانترین و بنیادیترین تقسیم خود، به دو شاخه بزرگ حقوق عمومی و حقوق خصوصی تقسیم شده است. دومین مبنای تقسیم بندی قلمرو قاعده حقوقی و ارتباط آن فقط با یک یا چند « دولت - کشور » است که بر اساس آن، حقوق به دو شاخه حقوق ملی یا داخلی و حقوق خارجی یا بین المللی منقسم گشته است. از حاصلضرب این تقسیمات، چهار شاخه اصلی علم حقوق بدین شرح شکل می گیرد: حقوق عمومی ملی، حقوق خصوصی ملی، حقوق بین الملل عمومی و حقوق بین الملل خصوصی. جهت اختصار بیشتر، از سه شاخه نخست با عنوان حقوق عمومی، حقوق خصوصی و حقوق بین المللی یاد می شود. البته با توجه به لزوم هر چه بیشتر تخصصی شدن مطالعات حقوقی، پاره ای از زیرمجموعه های هر یک از چهار شاخه اصلی حقوق به عنوان شاخه ای مستقل مطرح شده اند؛ نظیر حقوق بشر، حقوق مالکیت معنوی، حقوق تجارت بین الملل، حقوق بین الملل جزایی، حقوق بین الملل اقتصادی و ... . از طرفی دیگر، علم حقوق به معنای عام آن - که هم قواعد حقوقی را در نظر دارد و هم دانشهای دیگر مرتبط با حقوق را - شاخه های دیگری نیز دارد که با نوع قواعد حقوقی کاری ندارد که مهمترین آنها یکی حقوق تطبیقی و دیگری دانشهای وابسته و تلفیقی حقوق؛ مانند فلسفه حقوق، تاریخ حقوق و جامعه شناسی است.