چگونگی استفاده از فرهنگ لغت؛ به عنوان ابزار مفید و ضروری زبان آموز

 

برای زبان آموزان خارجی، فرهنگ لغت کتابی مرجع و ضروری به شمار می رود؛ اما مانند همه ابزارها زمانی ارزشمند است که استفاده درست و مؤثری از آن، صورت گیرد. در صورتی که زمانی کوتاه را به آگاهی از محتوا و چگونگی استفاده از آن اختصاص دهید، قادر خواهید بود در وقت خود، صرفه جویی کنید. اما ویژگیهای یک فرهنگ لغت مناسب چه هستند؟ فرهنگ لغتهای بسیاری در بازار موجودند؛ اما تنها تعداد کمی از آنها از سطحی عالی برخوردارند و بقیه در سطح متوسط رو به پایین قرار دارند. زبان انگلیسی بر خلاف برخی زبانهای دیگر، هیچ گاه توسط دولت یا آکادمی، قانونمند و تأیید نشده و در حوزه قدرت آنها قرار ندارند. آن چه که یک فرهنگ لغت در اختیار ما قرار می دهد صرفا نحوه تلفظ کلمات، دیکته و کاربرد آنهاست و در نهایت، زمانی مفید واقع خواهد شد که صحیح، کامل و چاپ جدید باشد. فرهنگهای لغت بزرگی که به فرهنگهای خلاصه نشده و کامل شهرت دارند معمولا مورد احتیاج زبان آموزان جدید نیستند. شاید نیاز شما با استفاده از فرهنگهای لغت خلاصه شده مناسب که فرهنگهای رومیزی و شامل بیش از 100،000 لغت و همچنین سایر اطلاعات و رفرنسهای مفید می باشند نیز برطرف شود؛ اما باید به خاطر داشته باشید که از چه فرهنگهایی نباید استفاده کنید. از آنجایی که لغات جدید همواره وارد زبان شده و معانی قدیمی متناوبا تغییر می کنند، بسیار مهم است که فقط از فرهنگی استفاده کنید که اخیرا به چاپ رسیده یا تجدید نظر شده باشند. پس از به کارگیری فرهنگهای بیش از 10 یا حداکثر 15 سال خودداری کنید. به علاوه، فرهنگهای لغت جیبی که خلاصه هایی از فرهنگهای خلاصه شده هستند نیز مناسب نیستند. هر چند که چاپ جدید باشند؛ اما صرفا کپیهایی از نسخه های قدیمی اند؛ بدون آنکه تغییری در آنها صورت گرفته باشد. استفاده از فرهنگهای لغتی که از زبان مادری به زبان مقصد هستند نیز بی فایده است. این گونه فرهنگها معمولا از نظر ویرایشی ضعیف و تاریخ گذشته هستند. ممکن است برای استفاده های گاه به گاه و فوری و ضروری مفید باشند؛ اما به کار بردن آنها این تصور را در فرد ایجاد می کند که همیشه امکان تطابق لغت به لغت بین دو زبان وجود دارد؛ در صورتی که گاهی این تطابق هست و گاهی نیست. با استفاده از آنها، نه تنها گنجینه واژگان خود را افزایش نمی دهید؛ بلکه تنها معادلی را می یابید که ممکن است اشتباه باشد.

در اینجا، فهرستی از اطلاعاتی که قادرید از فرهنگ لغت خود فرابگیرید آورده شده است:

1- دیکته لغات: یک فرهنگ لغت دیکته پذیرفته شده لغات فهرست شده و همچنین، دیکته اشکال افعال بی قاعده و جمع کلمات را نیز نشان می دهد؛ اما قوانینی هم برای دیکته لغات وجود دارد. به طور مثال، حدود 85 درصد لغات انگلیسی لغاتی هستند که دارای دیکته ای قانونمندند. فراگیری قوانین مربوط به آن بسیار ارزشمندند؛ چرا که می توان آنها را برای بسیاری از لغات به کار گرفت. بار دیگر، زمانی که خواستید از دیکته کلمه ای آگاه شوید، ابتدا از خود بپرسید: « آیا قانونی وجود دارد که بتوان بدون استفاده از فرهنگ لغت، به دیکته کلمه پی برد؟ » به این قوانین توجه کنید: قانون اول: برای افزودن پسوند به لغات یک هجایی که در انتهایشان، حرف صداداری است که به حرفی بی صدا ختم می گردد، حرف بی صدای انتهای کلمه باید دوباره تکرار شود. به طور مثال: running. قانون دوم: برای اضافه کردن پسوند به لغات بیشتر از یک هجا، در صورتی که هجای انتهایی به حرف بی صدایی ختم می شود که قبل از آن، حرف صدادار وجود دارد و استرس همچنان روی هجای آخر باقی می ماند، حرف بی صدای انتهای کلمه مجددا تکرار می شود؛ مگر اینکه استرس روی هجای آخر نباشد. به مثال زیر توجه کنید: beginning؛ ولی reference و referred؛ چرا که در reference استرس به هجای اول منتقل می شود، پس حرف بی صدای آخر لغت دوباره تکرار نمی شود. قانون سوم: حرف e آخر کلمه باید قبل از پسوندی که با حرف صدادار آغاز می گردد حذف شود؛ مثال: taking؛ ولی اگر حرف قبل از e، حرف c یا g باشد و حرف اول پسوند e ، a یا o باشد، برای حفظ صدای نرم c و g، حرف e نگاه داشته می شود؛ مانند: changeable یا noticeable. قانون چهارم: در هجاهایی با صدای e طولانی - مثل صدای e در me - پیش از e، حرف i می آید؛ مگر آنکه حرف قبل از e، حرف c باشد. برای نمونه: believe؛ ولی ceiling. قانون پنجم: در صورتی که حرف انتهایی کلمه y باشد و حرف قبل از آن، حرف بی صدا باشد، برای اضافه کردن پسوند، y به i تبدیل می شود؛ مگر آنکه حرف اول پسوند i باشد. به مثال توجه کنید: happiest؛ ولی studying؛ ولی باید توجه داشته باشید که برای افزودن علامت سوم شخص جمع یا علامت جمع به لغات این چنینی، حرف y به i تغییر یافته و سپس، es- به آن اضافه می شود. به طور مثال: skies یا carries. قانون ششم: برای کلماتی که به y ختم می شوند و قبل از y، حرف صدادار وجود دارد، باید حرف y قبل از اضافه کردن پسوند، نگاه داشته شود. به طور مثال: boyish. البته استثنائاتی وجود دارد: said و paid و laid و daily. بسیاری از زبان آموزان خارجی مانند خود افرادی که به همان زبان صحبت می کنند، دیکته برخی کلمات برایشان دشوار است. به عنوان نمونه، در زبان انگلیسی، به خاطر سپردن دیکته کلمات زیر برای آنها دشوار است: all right و ... . برخی کلمات نیز از نظر دیکته به هم شباهت دارند که تمایز قایل شدن بین آنها دشوار می نماید؛ مثل: advice و advise و ... . همچنین، برخی لغات دارای چندین شکل دیکته می باشند.

2- بخش بندی هجاها: یک فرهنگ لغت مناسب هجاهای یک کلمه را با استفاده از نقطه سیاه پررنگی نشان می دهد. توجه به این بخشها ضروری می باشد؛ چرا که در هنگام نوشتن، زمانی که می خواهیم بخشی از کلمه را که در انتهای خط قرار گرفته در سطر بعدی ادامه دهیم، تنها می توانیم از نقاطی که این هجاها جدا می شوند، این کار را انجام دهیم. به علاوه، توجه به آنها برای تلفظ بهتر نیز کمک کننده خواهد بود؛ مثل: dic.ta.tor.

3- تلفظ: زبان آموزان خارجی اغلب نگران تفاوتهای تلفظ بین لهجه های مختلف هستند؛ در حالیکه آن قدرها هم که آنها فکر می کنند این مسئله اهمیت ندارد. برای نمونه، تمام افراد ایالات متحده آمریکا زبان انگلیسی را متوجه می شوند؛ گر چه در قسمتهای مختلف آن، از لهجه های متفاوتی استفاده می شود. همچنین، انگلیسی زبانان آمریکا به خوبی متوجه سخنان انگلیسی زبانان بریتانیایی می شوند. برای یادگیری شیوه تلفظ هر لغت، باید ابتدا به نشانه هایی که هر فرهنگ لغت برای نشان دادن حروف استفاده می کنند توجه کنید. این نمادها در فرهنگهای متفاوت تقریبا به هم شبیهند؛ اما تفاوتهایی دارند. اطلاعات مربوط به نمادهای استفاده شده در کتاب برای نشان دادن هر حرف، در جدولی که در ابتدا یا انتهای کتاب وجود دارد آمده است. البته در انگلیسی، برخی از هجاها با شدت بیشتری نسبت به هجاهای دیگر تلفظ می شوند که هر کتاب، این استرس را با علامتی شبیه « ' » آورده است که محل قرارگیری آن در هر کتاب با کتاب دیگر متفاوت است. ابتدا ببینید فرهنگ شما این علامت را در ابتدا یا انتهای هجا قرار داده است.

4- معنی لغات: هر لغت دارای معانی متعددی است و فقط تعداد کمی از لغات هستند که معانی محدودی دارند. کلماتی که معنی مشخص و محدودی دارند لغات تخصصی و فنی می باشند که تعدادشان نیز محدود است. معانی بیشتر لغات به قدری زیادند که نمی توان به تنهایی و بدون در نظر گرفت مضمون جمله، به معنی آنها دست یافت. در هر فرهنگ لغت، بسته به دلخواه فرد گردآورنده، معانی ابتدایی لغات ابتدا آورده شده و معانی ای که جدیدا مورد استفاده هستند در انتها قرار می گیرند؛ اما در فرهنگهای دیگر ممکن است برعکس باشد.

5- اصطلاحات: اصطلاحات چند کلمه متصل به هم هستند که معنی کلی آنها با معنی تک تک آن کلمات متفاوت است و گر چه بسیاری از افرادی که به آن زبان خارجی تکلم می کنند؛ اما فهم آنها برای زبان آموزان خارجی دشوار می نماید. فهرستی از اصطلاحات در ذیل کلمات اصلی و بعد از آوردن معنی آن کلمات، ارائه می شود؛ مانند: look after و ... .

6- تاریخچه لغت: به تاریخچه لغت به صورت تخصصی و فنی، ریشه شناسی اطلاق می گردد. برخی از لغات از زبانهای دیگر وارد زبان مورد نظر می شوند. یادگیری تاریخچه یک لغت نه تنها می تواند جالب باشد؛ بلکه می تواند در آینده، در به خاطر آوردن خود لغت یا معنی آن کمک کند. برای فهمیدن علامتهای اختصاری ای که فرهنگ لغت شما جهت ارائه اطلاعات مربوط به ریشه شناسی استفاده کرده است، می توانید به جدول مربوطه که در ابتدا یا انتهای کتاب آمده است توجه کنید.

7- کاربرد لغات: اطلاعات مربوط به سطح لغت - اینکه ادبی، رسمی، غیر رسمی، محاوره ای، عامیانه و ... است یا نه - و همچنین منسوخ یا رایج بودن آن و اینکه در چه رشته علمی و ... کاربرد دارد و یا جزو چه لهجه ای از زبان مورد نظر است کاربرد لغات را شامل می شوند.

8- اطلاعات مربوط به اشخاص و مناطق جغرافیایی مهم: این اطلاعات یا در میان فهرست الفبایی لغات آورده شده اند یا در فهرستی جداگانه تحت عنوان « بیوگرافی اسامی » و « فرهنگ جغرافیایی » در ابتدا یا انتهای کتاب ارائه می شوند.

9- دستور زبان لغات: اینکه لغت از نظر دستوری، جزو چه دسته ای قرار می گیرد: اسم، فعل و ... .

10- اطلاعات متفرقه: برخی اطلاعات دیگر از جمله اوزان و مقیاسها، واحدهای پول کشورهای مختلف، انواع نقشه های جغرافیایی، تصویر برخی از لغات و ... نیز جزو اطلاعات باارزش فرهنگهای لغات هستند. با یادگیری شیوه استفاده از فرهنگ لغت، می توانید از این ابزار برای زبان آموزی بهتر بهره ببرید.