« بازنشستگی » در « حقوق ایران »

 

« بازنشستگی » یا « تقاعد » « ترتیب »ی است که به موجب آن، « دولت » به « خدمت کارمندی که او را به علت کبر سن یا فرسودگی، قادر به ادامه کار، نمی داند »، « خاتمه » می دهد و برای او، « مستمری ثابت »ی معین می کند. « هدف اساسی بازنشستگی » آن است که « عناصر تازه نفس و جوان » به تدریج، « جانشین عناصر پیر و فرسوده » شوند. « بازنشستگی » موجب « خاتمه خدمت و بیکاری گروهی از کارمندان » و در نتیجه، سبب « محروم شدن دولت از خدمت آنها و تحمیل آنان بر بودجه کشور » می شود. برای اینکه « دولت » از « وجود کارمندان باسابقه ای که به سن بازنشستگی، رسیده اند »، به طور ناگهانی، « محروم » نشود، « اصل » بر این، است که « تصمیم بازنشستگی » یک « ایقاع اداری »؛ یعنی « یک عمل حقوقی یکجانبه » تلقی می شود. « تصویب بازنشستگی » مؤکول به « نظر مقامات اداری »، است. « مقامات اداری » حق دارند « بدون توجیه کارمند » وی را « بازنشسته » کرده از از « بازنشسته کردن وی »، خودداری ورزند. « قانونگذار » « دولت » را مکلف می کند که « کارمندانی را که به سن معینی، رسیده اند » به اجبار، « بازنشسته » کند. « صلاحیت دولت در بازنشسته کردن اجباری کارمندان » یک « صلاحیت تکلیفی » است؛ نه « اختیاری ». « دستگاههای اجرائی » می توانند تحت شرایط زیر، « کارمند » خود را « بازنشسته » نمایند: 1- « بازنشستگی بنا به درخواست کارمند ». 2- « بازنشستگی بنا به خواست دستگاه اجرائی ». « بازنشستگی بنا به درخواست کارمند » با احراز شرایط زیر، ممکن است: 1- « داشتن حداقل 30 سال سابقه خدمت برای مشاغل غیرتخصصی ». 2- « دارا بودن حداقل 65 سال سابقه خدمت برای مشاغل تخصصی ». در « بازنشستگی بنا به درخواست کارمند »، برای « متصدیان مشاغل سخت و زیان آور »، « جانبازان » و « معلولان »، « شرط سنی » و « شرط سابقه خدمت 5 سال کمتر از نصاب فوق » است و « شرط سنی » برای « بانوان »، منظور نمی گردد. همچنین، « اداره » مکلف نیست حتی با احراز شرایط، « درخواست کارمند » را مبنی بر « بازنشسته شدن »، بپذیرد.

طبق « قانون مدیریت خدمات کشوری »، « دستگاههای اجرائی » مکلف هستند « کارمندان »ی را با شرایط زیر، « رأساً »، و « بدون تقاضای کارمند » « بازنشسته » کنند: 1- « کارمندانی با 60 سال سن و 30 سال سابقه خدمت، برای مشاغل غیرتخصصی ». 2- « کارمندانی با 65 سال سن و 35 سال سابقه خدمت، برای مشاغل تخصصی ». « دستگاههای اجرائی » مکلف هستند « کارمندان دارای 65 سال سن و حداقل، 25 سال خدمت » را « بازنشسته » نمایند. « سقف سنی » برای « مشاغل تخصصی »، 70 سال است. « کارمندان مشاغل تخصصی » ای که « سابقه خدمت » آنها کمتر از 25 سال، است اگر بیش ار 20 سال « خدمت »، داشته باشند، می توانند تا « رسیدن به 25 سال سابقه »، « ادامه خدمت » دهند؛ در غیر این صورت، « بازخرید » می شوند. « میزان حقوق بازنشستگی » عبارت است از: « یک سیم معدل حقوق ثابت و مزایای دریافتی در 2 سال خدمت با اعمال آخرین ضریب حقوق سال بازنشستگی ». « حقوق وظیفه مستمری بگیران » نیز، مشابه « میزان حقوق بازنشستگی »، است. در هنگام « تعیین حقوق بازنشستگی »، به « کارمندان دارای بیش از 30 سال خدمت »، به ازای « هر سال خدمت مازاد »، « دو و نیم درصد رقم تعیین شده حقوق بازنشستگی » علاوه بر « حقوق بازنشستگی آنان »، « محاسبه » و « پرداخت » می شود. قبل از « تصویب اصلاحیه جدید »، « شاغلین مشاغل تخصصی »؛ شامل « قضات دیوان عالی کشور »، « قضات دادگاه عالی انتظامی قضات »، « استادان »، « پزشکان » و « افسران شهربانی کل کشور »، می توانستند تا 70 سالگی، « خدمت » کنند؛ اما با « اصلاحیه جدید »، « مفهوم مشاغل تخصصی » « افراد متخصص دیگر » را نیز، در برمی گیرد. طبق « قانون استخدام کشوری سابق »، « دولت » می توانست « مستخدمین رسمی » را با « افزودن حداکثر 10 سال سنوات ارفاقی به مدت خدمت آنها »، « بازنشسته » کند. همچنین، پیش از « موعد بازنشستگی » با « حداقل سن و سابقه خدمت »، اقدام به « بازنشسته کردن » فرد « کارمند »، می نمود؛ اما امروزه، با « اصلاحیه جدید »، این « مقررات » ملغی شده است.